کربن مونوکسید
(به انگلیسی: Carbon monoxide)، (با فرمول شیمیایی CO)، گازی است که بر اثر سوختن ناقص کربن به وجود میآید. این گاز بسیار سمی است اما رنگ و بوی خاصی ندارد.به همین دلیل کربن مونوکسید CO قاتل نامرئی نامیده میشود. میل ترکیبی کربن مونوکسید با هموگلوبین خون حدود ۲۰۰ برابر بیشتر از میل ترکیب گاز اکسیژن است. در خون انسان حدود ۵ درصد کربن مونوکسید وجود دارد امّا اگر این مقدار به ۲۰ درصد برسد باعث مرگ خواهد شد.
تأثیر کربن مونوکسید
۱۱۲/۸ پیکومتر فاصلهٔ میان کربن و اکسیژن است.
وقتی کربن مونوکسید وارد سیستم تنفسی شخصی شود، بلافاصله با هموگلوبین های خون ترکیب شده و ماده ای به نام کربوکسی هموگلوبین را بوجود می آورد که باعث میشود اکسیژن کمتری به اعضای بدن برسد که اولین عارضه این مسئله در ابتدا سوزش چشمها و پس از سپری شدن زمانی بین ۱ الی ۲ ساعت بسته به غلظت گاز کربن مونواکسید موجود در مکان فرد احساس خواب آلودگی و خستگی مفرط میکند.
فرتور شبیه سازی شدۀ سه بعدی
یکی از نشانههای مسمومیت با کربن مونوکسید این است که وقتی شخص محیط خود را تغییر میدهد بهبود یافته و در قرار گرفتن مجدد در محیط دچار حالات قبلی میگردد. اگر غلظت کربن مونوکسید در خون بیشتر از ۳۰ درصد شود ضربان قلب شخص نیز افزایش مییابد. در غلظتهای بیش از ۴۰ درصد اختلالات حرکتی، سرگیجه، کاهش حافظه و ناتوانی در حرکت اندامها میشود.
تمامی وسایل و دستگاههایی که وظیفه سوزاندن چیزی را به عهده دارند (مانند یک بخاری گازی یا نفتی، یک آبگرمکن یا حتی موتور یک خودرو) تا حدودی مونواکسیدکربن تولید میکنند، میزان این تولید به شرایط احتراق (سوختن) بستگی دارد؛ هرچه میزان اکسیژن در هنگام سوختن کمتر باشد بخش بیشتری از کربنها دچار ناقص سوزی میشوند و به جای دیاکسید کربن (CO۲) مونواکسیدکربن (CO) تولید میکنند.
افراد یا هر موجود زندهای که در یک فضای سربسته در معرض استنشاق این گاز قرار میگیرند ابتدا احساس کرختی و خواب آلودگی میکنند و در صورتی که هرچه سریعتر مکان را ترک نکنند یا هوای تازه تنفس نکنند دچار بیهوشی و در نهایت خفگی میشوند.
برای دوری از خطرات همین گاز است که مدام توصیه میشود برای بخاریهای گازی منازل حتماً از دودکشهای H استفاده شود.
کربن مونوکسید از هوا سبکتر است و در قسمتهای فوقانی محلهای سرپوشیده بیشتر تجمع میکند. در کربن مونوکسید یک پیوند سهگانه کربن را به اکسیژن متصل مینماید که طول آن حدود ۱۱۲/۸ پیکومتر است.
پادزهر سم مونوکسید کربن
محققان در آزمایشگاه با استفاده از نوروگلوبین پادزهری برای مقابله با این سم ساختند. نوروگلوبین پروتئینی که معمولاً در مغز و شبکیه چشم یافت میشود. این پروتئین به وسیله اتصال اکسیژن و نیتریک اکسید از سلولها در برابر آسیبها دفاع میکند. این آزمایش روی موشها با موفقیت اجرا شد. در این مطالعه که روی موش شد، دستهای از نوروگلوبینها تغییر یافتهای که اتصال با CO آنها ۵۰۰ بار قویتر از اتصالات هموگلوبین بود را استفاده کردند. مولکولهای CO-laden از طریق کلیهها دفع میشدند. به گزارش این گروه، در طی ۵ دقیقه که موش در معرض این سم کشنده بود، نوروگلوبین تا ۸۷ درصد موجب نجات موش شد. با این حال، مسمویت مونوکسید کربن یک سری مسیرهای ایمنولوژیکی را فعال میکند که موجب آسیبهای شدید به سیستمهای قلب و اعصاب میشود.
پیشگری و هوشیاری
سنجش نشتی گازهای مختلف و کنترل کیفی هوای محیط در انواع صنایع صنعتی، کشاورزی، گلخانه ای، منازل و دفاتر کار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ازینرو دستگاههای دتکتور یا تسترهای محیطی و نیز تحت فشار پیشرفت قابل توجه ای داشته اند، اما نباید فراموش کرد که دستگاههای بی کیفیت و بدون استاندارد نیز در بازارها موجود و به فروش میرسند که برای سلامت و جان انسانها مخاطره انگیز و خطرناک هستند.
میترتولز ارائه دهنده دستگاههای سنجش مونکسید کربن با استانداردهای سطح بالا مطابق با مرکز رگولاتوری ایالات متحده
- حساسیت بالا، مانیتورینگ، تشخیص، تست و بازرسی گاز CO در مکانهای سرپوشیده و سرباز
- پیشگیری و هوشیاری
- دستگاههای موجود در میترتولز به صورت دتکتور تک گاز و مولتی گاز با استانداردهای سطح بالا ارائه شده است
- دارای گواهی بین المللی CE
- گارانتی بی قید و شرط و خدمات قبل و پس از فروش